گا‌م‌های زندگی مشترک

قسمت هفدهم

سوءظن ممنوع

اشاره

گاهی فکر می‌کنیم زندگی چقدر سخت است؛ شاید هم تلخ؛ گویی همه چیز تکراری است و روح ندارد؛ همة این‌ها از آنجا سرچشمه می‌گیرد که منش‌ها و روش‌های صحیح برای بودن در کنار هم و همراه هم بودن را نمی‌دانیم؛ یا نیاموخته‌ایم یا اگر آموخته‌ایم؛ نمی‌دانیم چگونه باید اجرایش کرد. اما این روش‌ها و منش‌ها مهم‌اند؛ حتی اگر جزئی و پیش پا افتاده باشد.

داشتن یک زندگی ایده‌آل، با نشاط و خوب، رعایت یک سری اصول و قواعد صحیح زندگی را می‌طلبد. خواندن و عمل کردن به سلسله مباحث گام‌های زندگی مشترک، ما را تا حدودی به آن مرتبه از آرامش و سکون واقعی می‌رساند.

گام بیست و یکم: سوءظن ممنوع

برخی از صفات زشت ساختمان زندگی را به لرزه درمی‌آورد، اما برخی دیگر بنیان زندگی را به هم ریخته و آن را ویران می‌کند. یکی از این صفات، سوءظن است که هم در آیاتو هم در روایاتبه شدت از آن نهی شده و نوعی دروغ به حساب آمده است.

حسن‌ظن؛ تحلیل کارهای همسر به بهترین وجه ممکن

وظیفة ما در برابر رفتارها و گفتارهای همسرمان در درجة اول، این است که آن را به بهترین وجه ممکن توجیه کنیم.اگر عصبانی شد، بگوییم شاید خسته بود؛ اگر درخواست ما را برای خریدن چیزی رد کرد، بگوییم شاید وضع مالی مناسبی ندارد؛ اگر پول هم داشت، بگوییم شاید به کسی بدهکار است؛ اگر بدهکار نبود، بگوییم شاید می‌خواهد به کسی کمک کند و اگر... .

آثار حسن‌ظن

اولین کسی که از خوش‌گمانی بهره می‌برد، خود انسان است. انسان خوش‌گمان از نظر روحی در آسایشو از نظر عصبی هم از آرامش ویژه‌ای برخوردار است.انسان خوش‌گمان، رفتار و گفتار اطرافیان خود را به بهترین وجه ممکن حمل می‌کند؛ به همین دلیل نیز در ارتباط با دیگران ذهنی آسوده دارد و از چالش‌های روانی در امان است، اما انسان بدگمان نمی‌تواند با همسرش به راحتی ارتباط برقرار کند؛ زیرا تمام رفتارها و کردارهای او برایش معنای منفی دارد.

یکی از اصلی‌ترین آثار حسن‌ظن در روابط زناشویی، خاصیت محبت‌افزایی آن است.ارتباط برقرار کردن با انسان بدگمان بسیار سخت است. وقتی شما با انسان بدگمانی برخورد می‌کنید، مجبورید نهایت دقت را روی رفتار و گفتار خویش داشته باشید تا در دام بدگمانی او گرفتار نشوید. با تمام این تلاش‌ها باز هم نمی‌توانید حسن‌ظن او را به خود جلب کنید. همین امر موجب می‌شود که از برقراری ارتباط با او خسته شوید. حالا اگر این انسان خود شما باشید، همسر شما که مجبور است روز و شب زندگی خود را با شما طی کند، چه خواهد کرد؟ وقتی انسان دوست نداشته باشد با کسی ارتباط برقرار کند، محبت قلبی او به آن فرد هم آرام آرام کم می‌شود. همان اندازه که تعامل با انسان بدگمان سخت و خسته کننده است، ارتباط با انسانی که حسن‌ظن دارد، آسان و لذت‌بخش است؛ به همین علت است که محبت او در دل همسرش زیاد می‌شود.

آثار سوء‌ظن

سوءظن از نظر معنوی ایمان انسان را فاسد می‌کند،دین انسان را از بین می‌‌برد‌و موجب فساد عبادت می‌شود.

از نظر روابط زناشویی نیز امور زندگی کسی که به همسرش بدگمان است، متزلزل می‌شود و او به هیچ وجه نمی‌تواند زندگی آرامی داشته باشد. زن یا مرد بدگمان برای اینکه بتواند به صحت گمان خود پی ببرد، دست به کارهای ناروایی می‌زندکه معمولی‌ترین آن تجسس و پس از آن هم تهمت است. این بدگمانی موجب می‌شود انسان از زندگی با همسر خود دچار وحشت شود؛زیرا همواره احساس می‌کند که همسرش به او خیانت می‌کند.این‌گونه می‌شود که با وجود سوءظن هیچ‌گاه رابطة او و همسرش اصلاح نخواهد شد.

پرهیز از ایجاد سوءظن

همان طور که در آیات و روایات به ما توصیه شده است که از سوءظن بپرهیزیم، سفارش شده است که از انجام کارهایی که سبب به وجود آمدن سوءظن می‌شود، دوری کنیم.اگر همسرمان به دیر آمدن و زود رفتن حساس است، سر موقع برویم و به موقع بیاییم. اگر به تلفن‌های مخفیانه حساس است، در مقابل او تلفن کنیم و پاسخ دهیم. اگر به رفت و آمدها حساس است، رفت و آمدها را با هماهنگی او انجام دهیم و... .

مخفی کاری، از اصلی‌ترین عوامل ایجاد بدگمانی است. شاید برخی بگویند، هر کسی به فراخور حال، برای خود سرّ و رازی دارد که مخصوص به خود اوست. این حق را نمی‌توان انکار کرد؛ اما در مواجهه با یک همسر بدبین باید از برخی از حقوق گذشت. حساس بودن روی کمد، اتاق، کیف، تلفن همراه و... خود زمینه‌سازهای بزرگی برای ایجاد حساسیت است.

توضیح و تعریف کارهایی که در غیاب همسر انجام گرفته نیز در کم کردن حساسیت‌های همسر مؤثر می‌باشد.

درمان سوءظن

الف) تفکر

تفکر، یکی از اصلی‌ترین عوامل مبارزه با صفات زشت است. با اندکی تفکر به آثار دنیایی و آخرتی سوءظن و حسن‌ظن که اندکی از آن گفته شد، می‌توان انگیزة پرهیز از بدگمانی و عادت به خوش‌گمانی را در خود ایجاد کرد.

اگر بدانیم که سوءظن به همسر، سوءظن به خدا است؛

اگر بدانیم بدگمانی به همسری که تا به حال از او خیانت ندیده‌ایم، نشانة پستی است؛

اگر بدانیم که بدگمان، از بدترین مردمان است؛

اگر بدانیم که خداوند پرهیز از سوءظن را در کنار دوری جستن از تعرض به جان و مال مسلمان واجب کرده است؛آیا باز هم مانند گذشته به همسرمان با بدگمانی می‌نگریم؟

ب) پرهیز از تجسس

به طور معمول وقتی انسان به همسرش بدگمان می‌شود، تلاش می‌کند تا با تجسس به درستی یا اشتباه بودن گمانش پی ببرد. او فکر می‌کند بهترین راه برای درمان سوءظن همین کار است؛ غافل از اینکه سوءظن یک بیماری روانی است که هر اندازه به آن اهمیت داده شود، میدان بیشتری برای فعالیت می‌یابد. تجسس، بها دادن به بافته‌های ذهنی است. وقتی شما به توهمات خود اهمیت می‌دهید، در تجسستان هم حالت روانی سوءظن دخالت می‌کند و تحلیل شما را از یافته‌هایتان واژگونه می‌نماید. از همین روست که تجسس، نه تنها سوءظن شما را برطرف نمی‌کند؛ بلکه آتش آن را شعله‌ورتر هم می‌کند.

ج) پرهیز از تحقق سوءظن

مقصود از تحقق سوءظن آن است که انسان حالت قلبی خود را نسبت به همسرش با توجه به سوءظن تغییر داده و در عمل نیز با او متناسب با همان گمان بدش عمل کند.انسان بدگمان باید از تحقق سوءظن بپرهیزد تا بتواند از بدگمانی خلاصی یابد.

د) توجه به گام چهارم

گام چهارم این بود که همان طور برخورد کنیم که دوست داریم با ما برخورد کنند. این گام در بسیاری از گلوگاه‌های حساس زندگی به کمکمان می‌آید. واقعاً ما دوست داریم که همسرمان دربارة کارهای ما چگونه بیندیشد؟ آیا دوست داریم که کارهای ما را به بدترین وجه ممکن آن حمل کند؟ اگر کمی با انصاف قضاوت کنیم، خواهیم دید که بدترین برخورد ممکن با همسر آن است که کارهای او را به صورت بد آن تفسیر کنیم.

ه) عبرت‌گیری

کسانی که به همسرشان بدگمان هستند، بارها و بارها به اشتباه بودن گمان‌های خود پی برده‌اند. عبرت گرفتن که پیش از این در بحث مبارزه با عصبانیت از آن یاد کردیم، می‌تواند عامل مهمی برای زدودن گمان‌های بد باشد.

و) مشاوره

گاهی هم سوءظن از حد خارج می‌شود و به صورت یک عادت روانی و یا به تعبیر بهتر، به صورت یک بیماری روانی درمی‌آید؛ در این صورت بهترین توصیة ما برای درمان این بیماری، مشاوره با یک مشاور متعهد و متخصص است.

محسن عباسی ولدی